Poete izraelite, përkthyese, prozatore, botuese, shkrimtare për fëmijë. E afirmuar ndërkombëtarisht ka publikuar gjashtë vëllime poetike. Poezia e saj është e përkthyer në shumë gjuhë të botës ndërsa vet ka përkthyer në hebraisht mbi 70 vepra letraro-artistike. Nitzán është fituese e një sërë çmimesh poetike prestigjoze.

Tal Nitzán (Bio)

Ka lindur në Jaffa më 1961. Ajo mban një Bachelor në “Histori & Studime Hispanike” dhe një Master për “Letërsi” prej Universitetit Hebraik të Jeruzalemit. Poete izraelite, përkthyese, prozatore, botuese, shkrimtare për fëmijë. Si një poete e afirmuar ndërkombtarisht ka publikuar gjashtë vëllime poetike ku spikasin tituj si: “Domestica” (2002), “Një mbrëmje e zakonshme” (2006), “Caffe Soleil Blue” (2007), Atlantis (2019), etj. Poezia e saj është e përkthyer në shumë gjuhë të botës ndërsa vet ka përkthyer në hebraisht mbi 70 vepra letraro-artistike. Këtu përfshihen disa antologji poetike dhe autorët në poezi e prozë të Letërsisë Hispanike si: Neruda, Borges, Cortazar, Sabato, Llosa, Marquez, Fuentes, Quiroga, Lorca, Machado, Paz, Cervantes, Vallejo, Pizarnik, etj. Nitzán është fituese e një sërë çmimesh poetike prestigjoze si: “Çmimi Harry Hershon për Letërsinë i Universitetit Hebraik të Jeruzalemit” (1985), “Çmimi për Përkthimin i Ministrisë së Kulturës së Izraelit”(1995, 2005), “Medalja Presidenciale e Kilit për përkthimin e Pablo Nerudës”(2004),“Çmimi i Kryeministrit të Izraelit për Letërsinë”(2009),“Çmimi Tchernikovsky”, etj. Aktualisht jeton në Tel Aviv, Izrael.         

Kujtime në karusel 

1. “Vështro”

Vështro.

Nuk është një stol i blertë ai në dhomën e fëmijëve

por një krokodil.

Jo një krokodil

por e Ardhmja;

Ja ndryshimi i ngadaltë i syve,

ja dhe pamja lemerisëse e nofullave të tij.

Po fëmijët ku janë ?!

Jo.Nuk është e vogëlushëve kjo dhomë-

këtu banon Fëmijëria.

Gojëkyçur, me fustanin tënd të vockël

ti qëndron në të

dhe krejt krokodili shfaqet para teje.

2. “Mundësitë”

– Supozoni se jeni shtrirë në krahun tuaj për një kohë të gjatë.

Ka hyr Nëntori dhe gjëndeni ende në të njëjtën anë.

Faqja dhe veshi ju dhembin, qafa e ndrydhur, brinjët të dërrmuara

dhe i gjithë trupi që rënkon ‘mjaft’.

– Doni të ktheheni në anën tjetër.

– Supozoni se nuk ekziston një tjetër anë…

3. “Unë e kujtoj Esther Hillesum”

A pëshpërit ajo ende

“Pse të parashikojmë telashe?”

ndërsa transportohej nga Westerbork

për në Auschwitz në Vagonin Nr. 12,

“Ata do të shfarosen si pleshtat,

këto frikëra voclake të së ardhmes”

ndërsa e Ardhmja vrapon para saj për ta linçuar?

Ndoshta duhet të ndalem, tërhiqem

ose të paktën të rrëfej

“Pse të parashikojmë gëzim?”

teksa nxitoj  nëpër sheshet e verdha të jetës

të cilat dikur ishin larg e të panjohura

dhe këtë mbrëmje hapen para meje

për të më lënë të hyj e dal ashtu siç dëshiroj

ndërsa një shpresë e pakuptimtë për lumturi

lëkundet si një kanë gjigande

në kokën time.

4. “Në cilin shtet?”

Ulem buzë pishinës dhe lag këmbët në të.Dikush më shtyn.Ndoshta ai nuk do ta kishte bërë këtë po ta dinte se unë nuk di të notoj- mendoj teksa fundosem. Arrij deri aty sa gishtat e mi prekin fundin e saj dhe ngrihem prapë lart. Nxjerr kokën mbi ujë dhe e di se duhet të thërras “Ndihmë!” para se të mbytem por harroj se në cilin shtet jam dhe në cilën gjuhë të botës më duhet të këlthas.

5. “Hit”

Në Buenos Aires nuk shkova

për të kërkuar shtëpinë e dikurshme të fëmijërisë.

Pse të endem nëpër rrugë emrat e të cilave kanë ndryshuar,

të shqetësoj një çift të moshuarësh apo një vogëlush në shtrat

vetëm e vetëm për të parë pa entuziazëm dhomat e errëta

që edhe atëherë më ngjanin si skuta të trishta

dhe që në çdo çast nuk mundem ti kujtoj  –

Jo, unë heq dorë prej zërit magjepsës të nostalgjisë

të cilit ka kaq shumë njerëz që i jepen,

producentët radiofonik, më së shumti gjatë festave të pushimeve,

luajnë një hit të harruar të një këngëtari, i cili ka hequr dorë prej muzikës

në shkëmbim të Kanadasë apo është shndërruar në një pasuri të paluajtshme

dhe unë që zbuloj me mospëlqim

se nuk kam harruar as edhe një rresht të vetëm të asaj kënge

të cilën e këndoja dikur me zell vajzëror,

e pavetëdijëshme për epshin që gëlonte pas çdo fjale

dhe dridhem teksa dëgjoj një zë të qashtër duke e kënduar së bashku.

Por nuk është spektri i zërit tim fëmijënor –

Është zëri i vajzës sime.

6. “Diçka e qetë”

Asgjë nuk është më e qetë

sesa goditjet që u janë shkaktuar të tjerëve,

asgjë nuk e kërcënon më pak

heshtjen e një shpirti të kënaqur.

Mposhtja në sytë e tyre është memece,

krahët ju bien paqësisht.

Ç’heshtje e këndshme.

Me përjashtim të një tingulli gërvishtës

që të shqetëson zakonisht mëngjeseve

por që mund të thyhet lehtazi

nga fëshfërima zbutëse

e faqeve të gazetave.

Më parë se të varrosen nën rrënoja

ata fshihen në Seksionin e Argëtimit

filxhani lënë përgjysëm i kafes

dhe dera që përplaset

në shtëpinë tonë

që mbahet e fortë ende.

7. Në kohën e Kolerës

Duke u përballur me njëri-tjetrin

ne i kthejmë shpinën fatkeqësive të botës.

Prapa perdeve dhe syve tanë të mbyllur

të dyja, nxehtësia dhe lufta

shpërthyen menjëherë.

Nxehtësia do të zbutet e para,

por puhiza përkundëse

nuk do ti kthej më në jetë

djemtë e vrarë,

nuk do ta fashis dot

zemërimin e jetesës.

Edhe nëse zgjat të vonohet,

zjarri do të vij,

ujërat nuk do ta shuajnë atë. *[1]

Krahët gjithashtu

mund të arrijnë vetëm trupat tanë:

Ne jemi veçse një turmë e vogël

e nxitur për të kafshuar,

për t’ju ngjitur njëri-tjetrit

për të mbrojtur vetveten në shtrat

Ndërsa mbi ozonin sipër nesh

një tallje përqeshëse

plasa gjerësisht ka hapur.

8. “Unë dhe e Vërteta jemi shoqe dhome”

Unë dhe e Vërteta jemi shoqe dhome.

Qëkur erdha të banoj këtu

hapësira ime është më e madhe se e saj.

Ndërsa unë flë netëve vonë, ajo zgjohet përherë herët.

Ne ndajmë përditë së bashku vetëm tetë orë –

katër errësire dhe katër prej drite.

Ka disa mëngjese që ajo dëshiron të më çoj herët,

por ngurron para pragut

teksa mendja ime tollovitet nga ëndërra në ëndërr

dhe dora e saj voclake,

bërë grusht për trokitjet

lëshon mbi derën time

shpendin drithërues të hijes.

© Shqipëroi: Melsen Kafilaj

[1] Varg biblik shkëputur nga Tanakh, “Kënga e Këngëve” e Solomonit 8:7 i cili thotë: “Ujërat nuk do ta shuajnë dashurinë dhe as përmbytjet nuk do ta fundosin dot atë.”