Metin Azis Ruli dhe Shpresa Ruli janë njohur, më 3 qershor 1992, nga Yad Vashem si “Të Drejtë midis Kombeve”, titull që jepet për jo-hebrenjtë që kanë shpëtuar Hebrenjtë gjatë Holokaustit. Familja Ruli shpëtoi Solomon dhe Duduna Konforti, dhe vajzën e tyre, Iveta.

Ja çfarë shkruhet për ta në faqen zyrtare të Yad Vashem

Ruli, Metin
Ruli, Shpresa

Solomon dhe Duduna Konforti ikën nga Shkupi, Maqedoni, në 1942, me vajzën e tyre Ivetta (lindur në 1935) dhe arritën në Tiranë, e cila ishte në zonën e okupuar italiane në atë kohë.

Fillimisht, jeta ishte relativisht normale – Konfortët morën me qira një apartament, punuan dhe Ivetta shkoi në një shkollë lokale italiane. Në Tiranë, familja u takua me një çift të ri, Metin Rulin dhe gruan e tij, Shpresa.

Pasi gjermanët pushtuan Shqipërinë në shtator 1943, dhe hebrenjtë rrezikonin të deportoheshin, familja Ruli ftoi Konfortët të transferoheshin në shtëpinë e tyre. Kur ekzistonte rreziku i denoncimit, çifti Konforti dhe vajza e tyre u zhvendosën në fshatin Brar në male, në shtëpinë e disa miqve të Rulëve.

Kur filluan luftimet në zonën ku ishin fshehur Konfortët midis gjermanëve dhe rezistencës, ata u kthyen në shtëpinë e Rulëve në Tiranë.

Në mes të shtatorit 1944, gjermanët arrestuan Solomon Konfortin dhe kërkuan ar në këmbim të lirimit të tij. Babai i Shpresës, Aliu, ndërhyri në emër të tij dhe, përmes një miku me ndikim, i bëri kërkesë komandantit gjerman për ta liruar. Konforti dhe gruaja e tij u dërguan më pas në rajonin malor rreth Dibrës, i kontrolluar nga partizanët shqiptarë.

Pas çlirimit. Konfortët u kthye në Shkup për nëntë muaj, dhe pastaj u larguan përmes Italisë për në Amerikën e Jugut. Ata vazhduan të mbanin kontakte me Rulët dhe në 1967, Konfortët udhëtuan përsëri në Shqipëri për të vizituar shpëtimtarët e tyre të luftës.

Gjatë këtij udhëtimi, Konfortët zbuluan se babai i Shpresës ishte dënuar me vdekje nga regjimi komunist sepse ai kishte qenë një njeri i pasur dhe të gjitha tokat e tij u konfiskuan.

“Ata gjithmonë na dërgonin letra dhe ne u dërgonim letra atyre”, i shkruajti Duduna Konforti,  Yad Vashem në 1991.

“Çifti [Ruli] ishin në një situatë të vështirë dhe ne i ndihmuam ata sa mundëm. Fatkeqësisht gruaja vdiq në moshë të re, dhe pak më vonë, vajza e tyre ndërroi jetë nga kanceri.

Pas këtyre goditjeve të ashpra, Z. Metin vdiq nga një goditje në tru. Unë vazhdoj të jem në kontakt me djemtë e tyre. Shpresoj që dëshmia ime të ndihmojë familjen që rrezikoi veten pa pritur asgjë në kthim”.

Më 3 qershor 1992, Yad Vashem njohu Metin Aziz Rulin dhe Shpresa Rulin si “Të Drejtë midis Kombeve”