A do të jetë në gjendje koalicioni Lapid-Bennet ta rrëzojë Netanyahun si kryeministër?
Tridhjetë e pesë minuta para afati të caktuar (24.00), udhëheqësi i Yesh Atid, Yair Lapid, të mërkurën në mbrëmje informoi Presidentin e Izraelit, Reuven Rivlin, se është në gjendje të formojë një qeveri, në të cilën ai dhe shefi i Yamina, Naftali Bennett, do të alternohen si kryeministër, duke u pozicionuar vetë për të zëvendësuar kryeministrin më jetëgjatë të e Izraelit, Benjamin Netanyahu.
Tridhjetë e pesë minuta para afati të caktuar (24.00), udhëheqësi i Yesh Atid, Yair Lapid, të mërkurën në mbrëmje informoi Presidentin e Izraelit, Reuven Rivlin, se është në gjendje të formojë një qeveri, në të cilën ai dhe shefi i Yamina, Naftali Bennett, do të alternohen si kryeministër, duke u pozicionuar vetë për të zëvendësuar kryeministrin më jetëgjatë të e Izraelit, Benjamin Netanyahu.
Sipas kushteve të koalicionit të ri, Bennett do të shërbejë si kryeministër deri në shtator 2023, kur Lapid do ta marrë atë deri në fund të mandatit të Knesset në nëntor 2025. Marrëveshjes iu bashkua edhe lideri arabo-izraelit i Ra’am, Mansour Abbas, i cili i ofroi mbështetjen e tij qeverisë së ardhshme, të mërkurën vonë në mbrëmje, duke vendosur partinë e tij islamike që të jetë partia e parë arabe me shumicë në dekada që të jetë pjesë e një koalicioni qeverisës.
Përkundër deklaratës së Lapid, mbetet e paqartë nëse “qeveria e ardhshme” do ta kalojë vijën e finishit. Koalicioni “anti-Netanhayi” përfshi 61 nga 120 deputetë – shumica më e ngushtë e mundshme. Dhe një deputet nga Yamina e Bennett, Nir Orbach, më herët, të mërkurën në mbrëmje, njoftoi se ai mund të votojë kundër koalicionit të ri, një lëvizje që mund të shkatërrojë potencialisht qeverinë e mundshme të hollë të partive të krahut të djathtë, qendrës, të majtë dhe Islamist Ra’am.
“Jam i nderuar t’ju informoj se kam arritur të formoj një qeveri,” i tha Lapid, presidentit Rivlin, sipas një deklarate të Yesh Atid. “Qeveria do të jetë një qeveri alternative në përputhje me Klauzolën 13 (a) të Ligjit Themelor: Qeveria dhe MK Naftali Bennett do të shërbejnë së pari si kryeministër.”
“Unë ju përgëzoj ju dhe kryetarët e partive për marrëveshjen tuaj për të formuar një qeveri. Ne presim që Knesset të mblidhet sa më shpejt të jetë e mundur për të ratifikuar qeverinë, siç kërkohet,” i tha Rivlin liderit të Yesh Atid, Yair Lapid, në një telefonatë mes tyre të mërkurën në mbrëmje, sipas Zyrës së Presidentit.
כך נשמעה השיחה של לפיד עם ריבלין: "עלה בידי להקים ממשלה" pic.twitter.com/fNH0WKXBET
— החדשות – N12 (@N12News) June 2, 2021
“Kjo qeveri do të punojë për të gjithë qytetarët e Izraelit, ata që e votuan dhe ata që nuk e votuan. Do të bëjë gjithçka për të bashkuar shoqërinë izraelite, “premtoi Lapid.
“Sot, ne patëm sukses. Ne bëmë histori,” tha Merav Michaeli, udhëheqësja e partisë Labor..
Parlamemnti izraelit, Knesset, tani duhet të caktojë një votë besimi në qeverinë e re. Sidoqoftë, pasi seanca e ardhshme e plenumit është përcaktuar të hënën, më 7 qershor, vetëm atëherë do të informohet zyrtarisht Kryetari i Knesset, Yariv Levin i partisë Likud të Netanyahut, dhe se ai duhet të caktojë një votim për qeverinë e re.
Levin, me pas ka deri në një javë kohë për të planifikuar votimin, i cili mund të mbahet vetëm në 14 qershor, duke i dhënë Netanyahut dhe mbështetësve të tij 12 ditë kohë që të përpiqen të privojnë Lapid dhe Bennett nga shumica e tyre.
Koalicioni Lapid-Bennett mund të përpiqet të rrëzojë kryetarin e Knesset, Levin, nëse ai nuk cakton votimin më shpejt se 14 qershor, njoftoi Kanali 12.
Lapid të mërkurën në mbrëmje e nxiti Levin “të përmbushë përgjegjësinë ligjore që i takon dhe të thërrasë një seancë të posaçme plenare sa më shpejt të jetë e mundur gjatë së cilës ai do të informojë Knesset se Kryetari i Yesh Atid, Yair Lapid, ka arritur të formojë një qeveri.”
Qeveria e synuar Lapid-Bennett mbështetet nga tetë nga 13 partitë që fituan vende në zgjedhjet e 23 Marsit, për një total të dukshëm prej 61 votash në Knesset me 120 anëtarë: Yesh Atid (17 vende), Blu dhe Bardhë (8) , Yisrael Beytenu (7), Laburistët (7), Yamina (6 nga 7 MK-të e saj), New Hope (6), Meretz (6) dhe Ra’am (4).
Deputeti i shtatë i Yamina, Amichai Chikli ,ka njoftuar se do të votojë kundër qeverisë së planifikuar. Nëse Orbach do ta bënte gjithashtu, kjo mund të mohonte qeverinë e re të planifikuar të shumicës së saj të ngushtë. Sidoqoftë, ndërsa katër nga gjashtë deputetë në Listën e Përbashkët të partive kryesisht arabe kanë deklaruar se ata do të votojnë kundër qeverisë së planifikuar, dy të tjerët nuk kanë specifikuar ende se si do të votojnë. Bennett dhe Orbach do të takohen të enjten.
Bisedimet e koalicionit vazhduan 11:00 të mërkurën në mbrëmje, me partinë arabo-izraelite Ra’am që pranoi të firmosë marrëveshjen e saj të koalicionit rreth një orë para afatit. New Hope dhe Yamina e ndoqën pak më vonë.
“Kjo është hera e parë që një parti arabe është partnere në formimin e një qeverie,” tha Abbas i Ra’am. “Kjo marrëveshje ka shumë gjëra në të mirë të shoqërisë arabe dhe shoqërisë izraelite në përgjithësi.”
Një pengesë tjetër në minutën e fundit që palët kapërcyen ishte një grindje midis krahut të djathtë Yamina dhe partisë së Laburistëve të qendrës së majtë për përbërjen e Komitetit të Emërimeve në Drejtësi.
Sipas marrëveshjeve të koalicionit në zhvillim, Lapid do të shërbejë si ministër i Jashtëm në dy vitet e para të qeverisë, udhëheqësi i “Blu dhe Bardhë”, Benny Gantz do të mbetet ministri i Mbrojtjes dhe Financat do të drejtohen nga udhëheqësi i Yisrael Beytenu, Avigdor Liberman. Udhëheqësi i New Hope, Gideon Sa’ar, do të jetë ministri i Drejtësisë, ndërsa Ayelet Shaked e Yamina do të jetë ministre e Brendshme. Michaeli i Labor mori portofolin e Transportit dhe anëtari tjetër i partisë së saj, Omer Barlev, do të jetë ministri i Sigurisë Publike. Udhëheqësi i Meretz, Nitzan Horowitz, do të emërohet ministër i Shëndetësisë, ndërsa anëtarja tjetër i partisë, Tamar Zandberg, do të jetë ministre e Mbrojtjes së Mjedisit dhe ministri i Bashkëpunimit Rajonal do të jetë Issawi Frej.
Marrëveshjet përfundimtare të koalicionit ende nuk janë publikuar zyrtarisht dhe negociatat pritet të vazhdojnë deri në votimin e betimit të Qeverisë së re.
Lapid u ngarkua muajin e kaluar nga Rivlin për të formuar një qeveri pasi Netanyahu u dha goditja e parë, por nuk arriti të bashkonte një shumicë qeverisëse. Zgjedhjet e 23 Marsit, të katërtat që nga Prilli 2019, përsëri panë Netanyahu dhe blloku i tij fetar i krahut të djathtë të mposhtur nga shumica.
Netanyahu dhe aleatët e tij politikë kanë ushtruar presion ndaj ligjvënësve të partisë së djathtë Yamina dhe partisë tjetër të krahut të djathtë New Hope (Shpresa e Re) që të mos formojnë një qeveri me Lapid, me atë presion që pritet të rritet më tej në ditët para mbajtjes së votimit në Knesset.
Nëse qeveria në zhvillim do të betohet, Izraeli do të ketë një Kryeministër të ri për herë të parë që nga viti 2009. Së bashku me mbi 12 vitet rresht që ai ka shërbyer si Kryeministër që nga ajo kohë, Netanyahu ishte gjithashtu kryeministër për tre vjet në fund të viteve 1990.
Izraeli ka qenë i bllokuar politikisht që nga shpërbërja e Knesset në dhjetor 2018, me katër palë zgjedhje të mbajtura që nga ajo kohë duke dështuar të rezultojë në një shumicë vendimtare për Netanyahun ose rivalët e tij. Përveç luftës për mbijetesën e tij politike, Netanyahu aktualisht po gjykohet në tri çështje korrupsioni.