Nga Yossi Melman

New York Times ka publikuar kohët e fundit një profil të detajuar të Mohammed Bin Zayed, princit të njohur si MBZ dhe sundimtarit “de facto” të Abu Dabit. MBZ dallon shumë krahasuar me MBS famëkeq dhe kontradiktor – Mohammed Bin Salman – princi i Arabisë Saudite.

Në këtë artikull, Izraeli përmendet shkurt, duke përfshirë këtu se Izraeli kishte shitur pajisje inteligjence dhe avionë luftarakë të përmirësuar F-16 të bërë nga SHBA, në principatë, e cila është një pjesë dominuese e njësisë federale të njohur si Emiratet e Bashkuara Arabe.

Megjithatë, në artikullin e “Times” u tha se një pjesë e tërë e botës klandestine e marrëdhënieve izraelito-Emiratet e Bashkuara Arabe është zbuluar. Së bashku me historitë e mëparshme, raporti hedh dritë mbi shtrirjen, thellësinë dhe natyrën e marrëdhënieve sekrete midis Izraelit dhe Abu Dabit. Por. ajo siguron gjithashtu një perspektivë më të gjerë mbi marrëdhëniet e veçanta në zhvillim midis Izraelit dhe shteteve të tjera sunite.

Artikulli pohon se gjatë çerekut të fundit të një shekulli, princi 58-vjeçar e ka kthyer territorin e tij të vogël në një forcë dominuese në Lindjen e Mesme, por gjithashtu një burim për nxitjen e paqëndrueshmërisë në rajon.

Baza për bashkëpunimin Izraeli-Abu Dabi buron nga dy grupe interesash të përbashkëta: njëra është armiqësia ndaj Iranit dhe e dyta është urrejtja dhe frika ndaj lëvizjes së Vëllazërisë Myslimane.

Për të arritur qëllimet e tij, MBZ gjatë viteve ka blerë armë dhe pajisje të tjera ushtarake me vlerë qindra miliarda dollarë, kryesisht nga SHBA por edhe nga Izraeli.

Babai i tij, jo shumë i ditur, Sheikh Khalifa, është në një gjendje shëndetësore të dobët, por zyrtarisht është ende sundimtari i vendit dhe mban titullin e presidentit të Emirateve të Bashkuara Arabe. Ai caktoi si mësues të birit të tij një predikues radikal islamik, i cili u përpoq ti bënte një lavazh truri me ide militante.

I riu MBZ refuzoi predikimet e tutorëve, të cilat e traumatizuan atë. Në vend të kësaj, ai fitoi një edukim perëndimor dhe zhvilloi një urrejtje të pafundme ndaj Vëllazërisë Myslimane. Këto ndjenja paraqiten në politikat e tij diplomatike dhe ushtarake, duke marrë parasysh përfshirjen e tij në krijimin e aleancave rajonale.

Ai është një rival i hidhur i Katarit dhe Turqisë, udhëheqësit e të cilëve  mbështesin degët e Vëllazërisë Myslimane në të gjithë botën arabe. Por, ai është mik i Bahreinit, Egjiptit, Jordanisë dhe i një shkalle më të vogël të Arabisë Saudite, mik i të gjithëve që kundërshtojnë Vëllazërinë Myslimane.

Presidenti egjiptian Abdel Fatah al-Sisi, i cili është një kundërshtar i fortë i Hamasit, që është shtrirja palestineze e degës egjiptiane të vëllazërisë muslimane, e konsideron MBZ si një aleat të fortë. Në këtë kuptim, edhe Izraeli, ndonëse politika izraelite e projektuar nga kryeministri Benjamin Netanjahu në lidhje me Hamasin, nuk është një rivalitet i drejtpërdrejtë, por më tepër i komplikuar.

Për Netanjahun, Hamasi është një lloj “mik-armik” – një kombinim i armikut, por edhe i miqve. Kjo është për shkak se Hamasi, që kontrollon Gazën dhe sfidon Autoritetin Palestinez dhe Organizatën për Çlirimin e Palestinës, pa dashur i shërben qëllimit përfundimtar të Netanjahut: të minojë aspiratat kombëtare palestineze dhe përgjatë rrugës “të vrasë” nocionin e dy shteteve, Izraelit dhe Palestina e bashkuar në Gaza dhe Bregu Perëndimor.

Artikulli i “Times” nuk përmendi  se cila kompani izraelite përmirësoi fluturuesit F-16 të Abu Dabit, duke qenë se Izraeli Aerospace Industries dhe Elbit Systems janë të përfshirë në mënyrë aktive në përmirësimin e avionëve rusë dhe të SHBA-v.

Në të kaluarën, të dy kompanitë konkurruan kundër njëri-tjetrit duke përdorur fushatat e ndarjes në përpjekjet e tyre për të marrë tenderat  ndërkombëtarë. Duke vepruar kështu, ata reduktonin shanset e tyre për të fituar kontrata. Pas një incidenti në një ofertë për të përmirësuar luftëtarët kolumbianë, Ministria e Mbrojtjes i detyroi ata të punonin së bashku dhe të bashkëpunonin në disa raste të ndjeshme, të tilla si shitja e armëve në vendet arabe dhe muslimane,duke e bërë këtë lloj sigurie dhe pazaret e armëve private dhe të kryheshin më shumë nga qeveria në qeveri (G2G).

Mund të supozohet se përmirësimi i F-16 i Abu Dabit është një rast i ngjashëm në të cilin Ministria e Mbrojtjes jo vetëm e miratoi atë, por gjithashtu imponoi një ndërmarrje të përbashkët mes IAI dhe Elbit. Nuk ka dyshim se marrëveshja duhej të miratohej edhe nga qeveria amerikane. Në çdo marrëveshje që përfshin sisteme ushtarake të bëra nga SHBA, Izraeli duhet të marrë një licencë nga Pentagoni dhe Shtëpia e Bardhë. Në rastin e Abu Dabit, ishte e lehtë për të marrë miratimin pasi administratat e njëpasnjëshme amerikane dhe veçanërisht presidenca e Donald Trump e konsideronin në veçanti Emiratet e Bashkuara Arabe, Abu Dabin dhe MBZ, miq dhe aleatë.

Sa i përket lidhjeve të inteligjencës, në të kaluarën u raportua se NSO dhe Verint – dy kompani me bazë në Herzliya me filiale ndërkombëtare, shitën sistemet e tyre në Abu Dhabi. Verint, i cili e përshkruan veten si “një lider në inteligjencën e zbatueshme”, prodhon dhe shet softuere për pajisje përgjimi, për të kapur telefona, fakse, komunikime përmes radios dhe kompjuterave dhe për të analizuar të dhënat e marra.

NSO i shet MBZ – i cili është gjithashtu zëvendëskomandant i forcave të armatosura të Emirateve të Bashkuara Arabe, softuerin e  tij të njohur Pegasus.

Softueri i mundëson operatorëve të saj të depërtojnë në të gjitha llojet e smartfonëve, të vjedhin të dhënat dhe të vendosin përdoruesin nën mbikëqyrje të vazhdueshme, pa u vënë re nga askush. Grupet e të drejtave të njeriut anembanë botës kanë kritikuar MBZ dhe qeverinë e tij, policinë dhe shërbimet e sigurisë për përdorimin e pajisjeve të prodhuara nga Izraeli për të spiunuar kundërshtarët politikë dhe për të sulmuar aktivistët e të drejtave të njeriut dhe për të abuzuar me protestuesit.

NSO ishte e lidhur, herë pas here, me një luftë agresive kibernetike, duke e shitur Pegasusin në shërbime të shumta të sigurisë, duke përfshirë regjimet tiranike si Mianmar, duke u mundësuar atyre që të persekutonin aktivistët e të drejtave të njeriut dhe protestuesit politikë.

Në Meksikë, emri i kompanisë ishte i lidhur edhe me vdekjen e një gazetari hetues lokal. Një nga themeluesit e NSO dhe pronari aktual, Julio Shiloh, përpiqet të pastrojë ndërgjegjen dhe emrin e tij duke u dhënë intervista intervistuesve simpatik. Megjithatë, NSO e ka dëmtuar edhe më keq imazhin tashmë të përkeqësuar të Izraelit si një furnizues i paskrupullt i armëve vdekjeprurëse, Ministria e Mbrojtjes vazhdon ta mbështesë atë duke miratuar kërkesën e tij për licenca të eksportit.

Lidhjet me Abu Dabin filluan duke përfituar nga përpjekjet e vendosura të institucionit izraelit të sigurisë për t’i fshehur ato dhe për të parandaluar botimin në media. Ishte Mati Koçavi, një biznesmen izraelit, i cili hapi portat për teknologjinë izraelite dhe produktet ushtarake për emiratët e vegjël. Duke nisur një udhëtim egoje për të lavdëruar veten, Koçavi zbuloi në një fjalim në Singapor më shumë se një dekadë më pare,ai ishte duke shitur harduere dhe softuere izraelit në Abu Dabi.

Nëpërmjet firmave të tij zvicerane dhe kompanisë së tij vendase izraelite, Logic, ai shiti pajisje sigurie atdhetare për të mbrojtur instalimet e naftës dhe gazit të Principatës, duke u ofruar atyre mburoja kibernetike dhe siguri për dronët.

Koçavi punësoi  ekspertë të lartë ushtarakë izraelitë dhe ish-shefat e inteligjencës dhe ushtrisë së saj, si gjenerali Amos Malka, ish-kreu i Shërbimit Informativ Ushtarak dhe gjenerali Eitan Ben-Eliyahu, ish-komandant i Forcave Ajrore të Izraelit.

Për këtë sipërmarrje kokëfortë, Koçavi hoqi një avion privat pasagjerësh dhe dërgoi dhjetëra ekspertë izraelitë nga Tel Avivi në mënyrë qarkore përmes Qipros për të fshehur marrëdhëniet e tij me Abu Dhabin. Punonjësit e tij qëndruan në një lagje të izoluar dhe punonin me turne deri në dy javë.

Rreth vitit 2012, bukuria dhe fati i Koçavit filluan të mbarojnë. Ngadalë, por në mënyrë të vazhdueshme, bizneset dhe ndikimi i tij u pakësuan. Avi Leumi, themeluesi i diskutueshëm dhe CEO i Sistemit të Mbrojtjes së Aeronautikës ,një prodhues izraelit i droneve hyri në vakumin që kishte krijuar.

Leumi punoi me Koçavin, por edhe pse ndërtimi i sigurisë së Abu Dabit nuk ishte i kënaqur me performancën e dronëve të tij, ai në një farë mënyre arriti të qëndronte në lojë. Kriza profesionale dhe financiare mes dy shteteve kërcënoi të dëmtonte bashkëpunimin e tyre strategjik kundër Iranit dhe Vëllazërisë Myslimane. Mossad, agjencia e jashtme e spiunazhit e Izraelit, hyri për të shpëtuar marrëdhëniet.

Një nga detyrat tradicionale të Mossadit është të veprojë si një ministri e jashtme alternative dhe të menaxhojë lidhjet sekrete midis shtetit hebraik dhe botës arabe dhe muslimane.

Tevel është departamenti i posaçëm i Mossad në krye të këtij misioni. Në atë kohë, kreu i Tevel ishte David Meidan. Në ditët e sotme ai dhe Leumi, të cilët e lëvizën biznesin e tij në Qipro, janë partnerë që përfaqësojnë IAI dhe prodhuesit e tjerë të sigurisë izraelite në emiratët.

Paratë e mëdha u mbërthyen nga disa izraelitë të përfshirë në marrëveshje dhe ata e gjetën veten duke luftuar njëri-tjetrin në betejat ligjore nëpër gjykata, disa prej të cilave ende po ndodhin.

Një tjetër nënprodukt i lidhjeve të veçanta Izrael-Abu Dhabi, që nuk është rastësi, është se F-16 të Emirateve, krahas homologëve të tyre egjiptianë, kanë bombarduar pozicionet e ISIS në gadishullin Sinai.

IDF, gjithashtu, është përfshirë në këtë luftë kundër terrorizmit, sipas shumë raporteve, duke u siguruar ushtrisë egjiptiane dhe aleatëve të saj të dhëna të inteligjencës dhe duke dërguar forcën ajrore për operacionet ajrore.

Më tej në lindje, forcat ajrore të EBA-së gjithashtu po  bashkëpunojnë me Egjiptin në luftën civile në Libi, duke ndihmuar forcat e gjeneralit Khalifa Haftar, i cili po përpiqet të marrë përsipër të gjithë vendin dhe mbështetet nga SHBA, Franca dhe Rusia.

A është një tjetër rastësi  që gazeta franceze, “Intelligence on Line”, raportoi disa muaj më parë se përfaqësuesit e inteligjencës izraelite u takuan me gjeneralin Haftar?

Netanjahu është mburrur vazhdimisht se Izraeli ka arritur të formojë një koalicion anti-iranian me disa shtete arabe të njohura si “Aleanca Suni”, së bashku me Arabinë Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahrein, Egjiptin, Marokun dhe Jordanin.

Përveç kësaj të vërtete,një tjetër e vërtetë  është që kontributi izraelit në aleancë është kryesisht shitja e inteligjencës dhe pajisjeve të tjera ushtarake. Por shanset që marrëdhëniet një ditë të dalin në sipërfaqe të hapur janë shumë të pakta, për sa kohë që nuk ka lëvizje në frontin izraelito-palestinez. Dhe një probabilitet i tillë është shumë i ulët, për aq kohë sa Netanjahu mbetet në pushtet.

Megjithatë, duhet të pranojmë se lidhjet e fshehta me Abu Dabin dhe vendet e tjera sunite i kanë dhënë Netanjahut të paktën një përfitim  të rëndësishëm, për veten dhe ideologjinë e tij. Në këmbim të teknologjisë dhe pajisjeve ushtarake izraelite, shtetet sunite kanë hedhur një sy të verbër ndaj okupimit izraelit të Bregut Perëndimor, kanë shpërfillur çështjen palestineze dhe praktikisht kanë lejuar Izraelin të bëjë gjithçka që dëshiron.

IAI, Elbit dhe Ministria e Mbrojtjes refuzuan të komentojnë. David Meidan tha se ai është një qytetar privat dhe nuk ka të dhëna për biznesin e tij me publikun.

Botuar në gazetën izraelite “The Jerusalem Post”

***

Yossi Melman është bashkë-autor i “Spies Against Armageddon: Inside Israel’s Secret Wars”.  Llogaria e tij në Twitter është  @yossi_melman