Nga Genc Mlloja, Albanian Daily News

“Unë besoj se historia jonë e kaluar flet vetë. Historia e madhe e privimit nga vetja e ngulitur në kodin shqiptar të Besës për të shpëtuar hebrenjtë, ia vlen të ndahet në çdo rast që të vijnë ndërmend marrëdhëniet Shqipëri-Izrael ”, ka thënë Ambasadori i Izraelit në Tiranë, Noah Gal Gendler pasi të dy vendet sapo kanë shënuar 30-vjetorin e krijimit të marrëdhënieve diplomatike. “Ne shikojmë prapa dhe vlerësojmë shumë përpjekjet e arritura. Marrëveshje të shumta të nënshkruara, vizita të nivelit të lartë të personaliteteve nga të dy vendet, shkëmbime artistike dhe kulturore, trajnime dhe punëtori, vetëm për të përmendur disa”, tha Ambasadori në një intervistë ekskluzive për “Albanian Daily News”.

Për më tepër, Ambasadori Izraelit zbuloi se ata gjithmonë e shikojnë të ardhmen pozitivisht dhe në mënyrë pragmatike, ata po punojnë në lehtësimin e investimeve të mëdha izraelite. “Ka interes nga kompanitë izraelite për të investuar në vendpushimet turistike dhe zonat e banuara. Kompanitë bujqësore izraelite po punojnë për futjen e bujqësisë moderne në Shqipëri, ndërsa kompanitë gjigante të TIK -ut po e konsiderojnë Shqipërinë si “The Spot” (Vendi) për ndërtimin e qendrave të TI-së (Teknologjisë Informative) në Ballkan.”

Z. Gendler vuri në dukje se vlerësimi i njëri-tjetrit nga të dy njerëzit është reciprok dhe ai është një besimtar i madh në marrëdhëniet njerëzore, pasi kjo do t’u shërbejë atyre në të ardhmen në të gjitha aspektet: biznes, kulturë, akademi, shëndetësi bashkëpunimi, turizmi etj.

I pyetur në lidhje me bashkëpunimin midis Izraelit dhe Shqipërisë në kuadrin e organizatave ndërkombëtare, veçanërisht të OKB-së pasi Shqipëria do të jetë anëtare jo e përhershme e Këshillit të Sigurimit duke filluar nga 1 janari 2022, Ambasadori vlerësoi se ishte një arritje e madhe për diplomacinë shqiptare. “Shpresojmë që Shqipëria të bashkohet me SHBA -në dhe vendet e tjera në Këshillin e Sigurimit të OKB -së për të mbështetur Izraelin.”

Albanian Daily News: Atmosfera përkujtimore e vendosjes së marrëdhënieve diplomatike midis Shqipërisë dhe Izraelit vazhdon dhe është një mundësi për të shprehur dëshirën për forcimin e mëtejshëm të kësaj lidhje historike. Ju lutem, Shkëlqesi, a mund të ndani mendimin e Izraelit mbi këtë marrëdhënie të parë nga pikëpamja e së kaluarës, së tashmes dhe së ardhmes?

Ambasadori Noah Gal Gendler: Unë besoj se historia jonë e kaluar flet vetë. Historia e madhe e privimit nga vetja e ngulitur në kodin shqiptar të Besës për të shpëtuar hebrenjtë, vlen të ndahet në çdo rast që të vijnë ndërmend marrëdhëniet Shqipëri-Izrael. Ndërsa sapo shënuam 30 vjetorin tonë të vendosjes së marrëdhënieve diplomatike, ne shikojmë prapa dhe vlerësojmë shumë përpjekjet e arritura. Marrëveshje të shumta të nënshkruara, vizita të nivelit të lartë të personaliteteve nga të dy vendet, shkëmbime artistike dhe kulturore, trajnime dhe punëtori, vetëm për të përmendur disa.

Aktualisht, ne kemi përjetuar përparim të ngadaltë për shkak të efekteve të pandemisë. Disa projekte janë në pritje në proces, pasi udhëtimi është bërë një detyrë e mirë-planifikuar. Ne jemi 100% të pranishëm dhe punojmë, online kur është e nevojshme, duke mbajtur lidhje me qeverinë, duke lidhur bizneset së bashku dhe duke kontribuar aty ku është e nevojshme. Të dhënat paraprake tregojnë një sezon të madh turistik me shumë izraelitë që vizitojnë Shqipërinë.

Duke parë gjithmonë të ardhmen pozitivisht dhe në mënyrë pragmatike, ne jemi duke punuar në lehtësimin e investimeve të mëdha izraelite. Ka interes nga kompanitë izraelite për të investuar në vendpushimet turistike dhe zonat e banuara. Kompanitë bujqësore izraelite po punojnë për futjen e bujqësisë moderne në Shqipëri, ndërsa kompanitë gjigante të TIK -ut po e konsiderojnë Shqipërinë si “Vendi” për ndërtimin e qendrave të TI-së në Ballkan.

– Si Shqipëria ashtu edhe Izraeli kanë ambasada në vendet përkatëse, grupe parlamentare miqësie dhe institucione të tjera që promovojnë marrëdhënien. Por ajo që është, sipas meje, shumë e rëndësishme është vlerësimi i lartë për popullin izraelit në mesin e shqiptarëve. Zoti Gendler, a jeni i kënaqur me aspektin e lidhjeve konkrete të shumëanshme dhe shkëmbimeve njerëzore mes njerëzve midis dy vendeve?

– Vlerësimi është reciprok. Unë jam një besimtar i madh në marrëdhëniet njerëzore, pasi kjo do të na shërbejë në të ardhmen në të gjitha aspektet: biznes, kulturë, akademi, bashkëpunim shëndetësor, turizëm etj. Që nga hapja e ambasadës izraelite në Shqipëri, tregtia është rritur, numri i turistëve është rritur, MASHAV ka trajnuar dhjetëra profesionistë shqiptarë dhe ekspertët izraelitë kanë sjellë praktikat më të mira izraelite për fermerët shqiptarë. Këta janë njerëz që ndihmojnë njerëzit, veprime konkrete drejt elementeve konkrete.

– Zoti Ambasador, pavarësisht se koha kalon dhe gjeneratat e reja lindin dhe rriten, të gjithë e vërejnë se njerëzit tuaj dhe klasa politike mbajnë gjallë historinë e lidhjeve të ngushta të shqiptarëve të zakonshëm me izraelitët që erdhën në këtë vend të Ballkanit gjatë Luftës së Dytë Botërore. Cili është sekreti i ruajtjes dhe madje edhe forcimit të kujtesës së asaj kohe testimi dhe si reagojnë të rinjtë ndaj saj pavarësisht moshës së tyre të re?

– Këtë vit ne kemi përkthyer materialet e kurrikulës arsimore të mësuara në shkollat ​​e mesme izraelite në mënyrë që ato të mësohen edhe në Shqipëri – kështu çdo i ri në Shqipëri do ta dijë këtë histori unike. Puna jonë është të edukojmë të rinjtë në mënyrë që ata të mësojnë nga e kaluara. Arsimi, kultura, përparimi janë çelësi për të hequr veprat e specieve regresive ideologjike nga mendjet e brezave të ardhshëm. Ne përshëndesim qeverinë shqiptare për përpjekjet e tyre për krijimin e një muzeu hebre shqiptar në Vlorë.

– Kam pasur privilegjin, zotëri, të takoj zotin Benjamin Netanyahu në OKB në Nju Jork në 1991 kur ai ishte Përfaqësues i Përhershëm i Izraelit në OKB dhe marrëdhëniet diplomatike u rivendosën. Unë po e bëj këtë pyetje për të mësuar nga ju se sa i vlefshëm është bashkëpunimi midis Izraelit dhe Shqipërisë në kuadrin e organizatave ndërkombëtare, veçanërisht të OKB-së pasi Shqipëria do të jetë anëtare jo e përhershme e Këshillit të Sigurimit duke filluar nga 1 janari 2022

– Kjo është një arritje e madhe për diplomacinë shqiptare. Shpresojmë që Shqipëria të bashkohet me SHBA -në dhe vendet e tjera në Këshillin e Sigurimit të OKB -së për të mbështetur Izraelin.

– Më lejoni të prek situatën politike në Izrael. Cilat janë temat kryesore të agjendës së një qeverie koalicioni të kryesuar nga z. Naftali Bennet dhe e përbërë nga tetë parti politike, dhe a do të thotë kjo ndonjë ndryshim të madh në platformën e zotit Netanyahu brenda dhe jashtë vendit?

– Çdo qeveri e re ka agjendë të ndryshme, por detyrat kryesore përpara janë të njëjta: ndërkombëtarisht ne duhet të bllokojmë regjimin brutal iranian në përpjekjet e tij për të zhvilluar aftësitë bërthamore dhe raketat me rreze të gjatë. Brenda, ne duhet të kemi një buxhet të qëndrueshëm pas dy vitesh të disa raundeve të zgjedhjeve të përgjithshme.

– Si vazhdim, Z. Ambasador, qeveria e re përfshin partinë Islame Ra’am që përfaqëson qytetarët palestinezë të Izraelit. A mendoni se ky zhvillim interesant mund të sjellë ndonjë ndryshim në gjendjen e konfliktit izraelito-palestinez, dhe së dyti a mund të shërbejë si një mundësi eventuale për një përparim në armiqësinë midis dy njerëzve?

– Ra’am iu bashkua qeverisë në mënyrë që të ishte pjesë e procesit të vendimmarrjes në Izrael dhe jo si avokat i popullit palestinez. Marrëveshjet e paqes të Abrahamit na mësuan se bashkë-ekzistenca arabo-izraelite nuk mund të merret peng nga palestinezët.

– Me Presidentin Joe Biden në Shtëpinë e Bardhë, a ndihet rehat Izraeli dhe nga ana tjetër, si do t’i vlerësonit marrëdhëniet e Izraelit me BE -në? Në çfarë mase ndryshojnë marrëdhëniet e Izraelit me BE -në si Bashkim dhe vende anëtare të ndara?

– Vitet e fundit, ne kemi vërejtur se ka rryma të ndryshme brenda BE -së drejt Izraelit dhe shpresojmë që qasjet miqësore të fitojnë më shumë vrull. SHBA është aleati dhe mbështetësi ynë më i madh, asgjë nuk do ta ndryshojë atë.

– Më lejoni ta përfundoj me Afganistanin, z. Ambasador. Cili është qëndrimi i ardhshëm i Izraelit në lidhje me zhvillimet e fundit të papritura në Kabul, dhe çfarë është në dispozicion për atë vend dhe popull, si dhe për rajonin dhe më gjerë me kthimin e forcave talebane në pushtet?

– Si një vend që as nuk kishte marrëdhënie diplomatike me Afganistanin dhe as nuk gëzonte ndonjë njohje zyrtare, ne shpresojmë që sulmi i buzëqeshjeve të talebanëve të jetë i vërtetë. Nëse është kështu, ne do të fillojmë të shohim dritë në fund të tunelit.